Roztocze to kraina geograficzna łącząca Wyżynę Lubelską z, leżącym w Ukrainie, Podolem. To wyraźnie wypiętrzony wał wzniesień, o szerokości 12–32 km i długości około 180 km, przebiegający z północnego zachodu, od Kraśnika, na południowy wschód do Lwowa. Roztoczański Park Narodowy leży na terenie Roztocza Środkowego, w województwie lubelskim. Złożona budowa geologiczna i specyficzne cechy klimatu tego regionu warunkują dużą różnorodność siedlisk i zbiorowisk roślinnych. Jest jednym z najbardziej lesistych spośród polskich parków narodowych – lasy zajmują ponad 95% jego powierzchni. Wyróżnia się dużym udziałem naturalnych zespołów leśnych. Buki i jodły osiągają tu imponujące rozmiary nierzadko dochodzące do 50 m wysokości i 4,5 m obwodu. Uzupełnieniem bogactwa lasów Parku są olsy i torfowiska.

Bukowa Góra, widok w stronę doliny. Źródło: Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0 DEED via Wikimedia Commons

Żyjące w Roztoczańskim Parku Narodowym koniki polskie to potomkowie tarpanów – dzikich koni żyjących do końca XVII wieku w rozległych lasach wschodniej Polski i Litwy. Tarpany w Puszczy Białowieskiej przetrwały w stanie dzikim do 1780 roku, kiedy to zostały odłowione i umieszczone w zwierzyńcu hrabiów Zamoyskich1 w okolicach Biłgoraja. Około 1806 roku, z powodu rosnących kosztów utrzymania zwierząt, zwierzyniec zlikwidowano a konie zostały rozdane okolicznym chłopom. W 1914 roku Jan Grabowski i Stanisław Schuch2 po raz pierwszy opisali małe myszate3 koniki z tych okolic. Kilka lat prof. Tadeusz Vetulani4 wprowadził nazwę „konik polski” i wysunął hipotezę o ich pochodzeniu od dzikich koni leśnych. Dzięki jego staraniom w roku 1936 zaczęto odtwarzać konika o typowych dla tarpana cechach w warunkach rezerwatowych w Puszczy Białowieskiej. Do Roztoczańskiego Parku Narodowego koniki polskie zostały ponownie sprowadzone w roku 1982. Koniki polskie przebywają w wydzielonej i ogrodzonej hodowli rezerwatowej oraz utworzonej hodowli stajennej. Wraz ze wzrostem ich liczby są też przenoszone do innych obszarów parku, gdzie pasąc się pomagają w utrzymaniu istniejących śródleśnych łąk, zapobiegając zarastaniu przez krzewy i drzewa.

Koniki polskie. Źródło: Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0 DEED via Wikimedia Commons

Autor: Krzysztof Rydel, kwiecień 2024 r.

Przypisy:

  1. Zamoyscy – polski ród szlachecki. Początkowo należący do średniozamożnej szlachty w wyniku działań Jana Zamoyskiego w II połowie XVI w. awansował do grona magnaterii. ↩︎
  2. Jan Grabowski i Stanisław Schuch – polscy biolodzy, badacze i hodowcy koni, autorzy wielu prac naukowych. Współorganizowali hodowlę koni rasowych w Polsce po I i II wojnie światowej. ↩︎
  3. Myszaty – słowo to określa maść (kolor sierści) konia – zabarwienie sierści jest popielate, kończyny nisko podpalane, występuje czarna pręga grzbietowa i często pręgowanie na kończynach. ↩︎
  4. Tadeusz Vetulani – profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Uniwersytetu Poznańskiego, polski biolog i zootechnik, badacz konika polskiego, inicjator prac hodowlanych nad restytucją tarpana. Autor ponad stu prac naukowych, pionier badań nad różnorodnością biologiczną w Polsce. ↩︎

Przeczytaj więcej o Roztoczańskim Parku Narodowym: roztoczanskipn.pl

Fotografia tytułowa: Zwierzyniec. Źródło: Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0 DEED via Wikimedia Commons, fotografia została wykadrowana