Karkonoski Park Narodowy

Karkonoski Park Narodowy obejmuje najwyższą część Sudetów wraz z najwyższym szczytem – Śnieżką. Na górze panuje specyficzny klimat, zbliżony do tego, jaki mamy za kołem podbiegunowym. Wierzchołek Śnieżki sięga wysoko ponad bezleśne górskie równiny zwane wierzchowiną, porośnięte roślinnością przypominającą arktyczną tundrę. Na niższych wysokościach wykształciła się roślinność alpejska. Niżej zbocza Karkonoszy opadają stromo do skalnych kotłów. Przed tysiącami lat kotły wypełniały lodowce. Dziś w dwóch z nich znajdują się górskie jeziora stawy – Wielki Staw i Mały Staw. Kocioł Wielkiego Stawu oraz znajdujący się tuż obok Kocioł Małego Stawu to jedna z ciekawszych atrakcji turystycznych. Park narodowy sięga w dół aż do piętra pogórza. Najniżej położonym jego fragmentem jest góra Chojnik. Wieńczy ją średniowieczny zamek usytuowany na granitowych skałkach. Takie skałki są jednym z charakterystycznych elementów karkonoskiego krajobrazu.

Karkonosze to jedna z jego ostatnich w Polsce ostoi cietrzewia. Skrajnie nielicznego i zagrożonego wyginięciem ptaka z rodziny kurakowatych. Cietrzewie zajmują tu tereny w sąsiedztwie górnej granicy lasu – niższe partie zarośli kosodrzewiny, poklęskowe halizny¹ w górnoreglowych borach świerkowych i różnorodne zbiorowiska roślinne w kotłach polodowcowych. Cietrzewie słyną z niezwykłych rytuałów godowych, tak zwanych toków, które odbywają wiosną. W Karkonoszach apogeum toków przypada na maj. Samce zbierają się przed świtem na torfowiskach, łąkach lub polanach. Najsilniejsze samce zajmują miejsca jak najbliżej środka otwartej przestrzeni, słabsze muszą zadowolić się dalszymi pozycjami. Każdy samiec broni swego niewielkiego terytorium przed innymi. Tokujący kogut stroszy pióra, nadyma gardło, opuszcza skrzydła, pochyla się do przodu i rozkłada lirowaty ogon. Obraca się we wszystkie strony, czasami też rusza przed siebie lub podskakuje w miejscu. Jednocześnie ptak wydaje słyszalny z daleka, charakterystyczny głos, tzw. bulgotanie, przerywane nieregularnie innym, cichszym i syczącym dźwiękiem (tzw. czuszykaniem). W tym czasie samiec cietrzewia prostuje się i unosi wysoko głowę. W Karkonoskim Parku Narodowym do wiosennych toków przystępuje zaledwie 30-40 kogutów cietrzewia. Aby zapewnić spokój tym płochliwym ptakom, część szlaków na terenie parku zostaje zamknięta dla ruchu turystycznego pomiędzy 15 marca a 31 maja.

Autor: Krzysztof Rydel, kwiecień 2024 r.

Przypisy:

1. Halizna – powierzchnia w lesie pozbawiona drzew np. na skutek huraganu lub wyrębu. ↩︎

Przeczytaj więcej o Karkonoskim Parku Narodowym: www.kpnmab.pl

Fotografia tytułowa: Matti9703, CC BY 3.0 DEED via Wikimedia Commons, zdjęcie zostało wykadrowane