Pieniny to małe, skaliste góry, ukryte pomiędzy Tatrami, Beskidami i Gorcami. Wśród szachownicy lasów, pól i łąk sterczą tu skaliste szczyty. Najbardziej znane to charakterystyczne Trzy Korony i Sokolica z rosnącą na niej słynną reliktową sosną. Pieniński Park Narodowy zajmuje najcenniejsze pod względem krajobrazowym i przyrodniczym obszary Pienin Właściwych: Masyw Trzech Koron, Pieniny Czorsztyńskie, Pieninki oraz Przełom Dunajca.
Przyroda Pienin Właściwych została dokładnie zbadana już w latach 30. XX w., w trakcie prac nad utworzeniem parku narodowego. Wysokie ściany skalne i usypiska piargów są miejscem występowania unikalnej flory i fauny. Rosną tu dwa endemity – gatunki roślin nigdzie indziej na świecie nie spotykane: mniszek pieniński i pszonak pieniński. Występują również relikty – rośliny, które przetrwały na swoich stanowiskach z wcześniejszych okresów geologicznych i żyją w izolowanych populacjach znacznie oddalonych od zwartych areałów występowania gatunku: chryzantema Zawadzkiego i jałowiec sawina. Do przyrodniczych skarbów tego regionu zalicza się też niepylak apollo. Ten rzadki i piękny motyl przetrwał w Polsce głównie w Pieninach, a przyczyniła się do tego hodowla prowadzona przez Pieniński Park Narodowy. Park może się też pochwalić skarbami kultury materialnej w postaci ruin dwóch średniowiecznych zamków – Czorsztyn i Niedzica. Tradycja spływu Dunajcem na drewnianej tratwie zbudowanej z połączonych ze sobą wąskich łódek sięga pierwszej połowy XIX wieku. W trakcie spływu flisacy1 opowiadają o przyrodzie i historii Pienin, przytaczają legendy o Janosiku i opisują najciekawsze miejsca na trasie. Trasa spływu rozpoczyna się w Sromowcach Niżnych a kończy w Szczawnicy lub w Krościenku. Spływ tratwami przełomem Dunajca, który leży na terenie Pienińskiego Parku to atrakcja turystyczna na skalę europejską.
Poważnym zagrożeniem dla ekosystemów Parku jest wzmożony ruch turystyczny. Rocznie Pieniński PN odwiedza ponad 700 tys. turystów, co stawia go w czołówce najbardziej obciążonych ruchem turystycznym parków narodowych w Polsce. Inny problem stanowi gęstniejąca zabudowa otuliny parku, co ogranicza liczbę korytarzy ekologicznych łączących obszar parku z sąsiadującymi z nim pasmami górskimi.
Autor: Krzysztof Rydel, kwiecień 2024 r.
Przypisy:
- Flisak – w dawnej Polsce przedstawiciel grupy zawodowej zajmującej się transportem rzecznym (flisem) Historia flisaków na Dunajcu sięga czasów średniowiecznych, kiedy rzeka była głównym szlakiem transportowym dla drewna. Flisacy odpowiedzialni byli za transport drewna z górskich lasów do dolinnych miejscowości. Początkowo korzystali z drewnianych tratw, które z biegiem lat zostały zastąpione przez bardziej wytrzymałe i stabilne konstrukcje. Aby dziś zostać flisakiem, trzeba pochodzić z jednej z 5 położonych nad Dunajcem wsi: Sromowiec Wyżnych i Niżnych, Czorsztyna, Szczawnicy lub Krościenka. Trzeba znaleźć mistrza, na którego łodzi praktykuje się przez 3 lata. Po ich upływie należy zdać egzamin teoretyczny i praktyczny – samodzielnie spłynąć przełomem. Zdanie go otwiera następny, 3-letni okres czeladnictwa, zakończony egzaminem na mistrza flisackiego. ↩︎
Przeczytaj więcej o Pienińskim Parku Narodowym: piepn.gov.pl
Fotografia tytułowa: Pudelek (Marcin Szala), CC BY-SA 4.0 DEED via Wikimedia Commons, zdjęcie zostało wykadrowane
/fundacjabos