Babia Góra – jedyna w polskich Beskidach, której szczyt sięga wysoko ponad górną granicę lasu i kosodrzewiny. Nazywana jest też Królową Beskidów, bo jest wysoka i dumna, albo Matka Niepogód, bo gdy wszędzie wokół świeci słońce, jej szczyt często kryje się w chmurach. Wyniosłość i oddalenie od innych, równie wysokich gór, pozwalają podziwiać z jej szczytu rozległe widoki. Jak na dłoni widać Beskid Żywiecki i Śląski. Nieco dalej Beskid Mały, Makowski, Wyspowy, Gorce, Kotlinę Orawsko-Nowotarską i Tatry. Przy dobrej widoczności dostrzec można nawet Kraków.
Szczyt Babiej Góry wieńczą hale – górskie łąki, na których znajdziemy rośliny niespotykane nawet w Tatrach np. rogownicę alpejską1. Nigdzie indziej nie zobaczymy tak dobrze wykształconych i wyraźnie oddzielonych pięter roślinnych. To modelowy przykład wpływu klimatu na przyrodę.
Babiogórski Park Narodowy jest miejscem występowania wielu rzadkich gatunków grzybów, roślin i zwierząt. Spotkać można tu rośliny, nie zasiedlające innych miejsc w Polsce – rzadkie i zagrożone wyginięciem. Okrzyn jeleni to jedna z nich. Roślina, której występowanie w Polsce potwierdzono tylko w dwóch miejscach – na północnych stokach Babiej Góry oraz na Malinowskiej Skale w Beskidzie Śląskim. Na Babiej Górze występuje w trudno dostępnych miejscach, przy górnej granicy lasu (pomiędzy 1350 a 1400 m n.p.m.) Największe skupiska znajdują się pod Sokolicą, w dolinie Markowego Potoku. Rośnie też pod Kępą, poniżej Izdebczysk i na Borsuczych Skałach. Okrzyn jeleni to okazała roślina dochodząca do 2 metrów wysokości. Rozmnaża się tylko przez nasiona, które są ciężkie i rozsiewają się samorzutnie w niewielkiej odległości od rośliny macierzystej. Po wykiełkowaniu przez kilka lat widoczne są tylko okazałe liście, zebrane w rosnącą nisko przy ziemi rozetę. Kwiaty są drobne, białe lub różowawe, zebrane w okazałe baldachy. Po wydaniu owoców roślina obumiera. W 2015 r. w czterech opisanych wyżej stanowiskach naliczono łącznie tylko 182 osobniki tego gatunku.
Najważniejszym walorem przyrodniczym ekosystemów leśnych w Babiogórskim Parku Narodowym są występujące licznie w reglu2 dolnym i górnym są lasy o charakterze pierwotnym. To ostoje niedźwiedzi, wilków i rysi, które z powodu silnej presji człowieka, gdzie indziej już rzadko występują równocześnie na tym samym obszarze.
Autor: Krzysztof Rydel, kwiecień 2024 r.
Przypisy:
- Rogownica alpejska – bylina o wysokogórskim pochodzeniu. Jako gatunek naskalny rośnie na murawach górskich i w szczelinach skalnych. W Polsce uznana jest za gatunek krytycznie zagrożony, a jej jedyne naturalne stanowisko występowania znajduje się na Babiej Górze. Tworzy niskie, małe i luźne darnie o wysokości 5-10 cm. W maju i czerwcu rogownica alpejska zakwita śnieżnobiałymi, pięciopłatkowymi kwiatami. ↩︎
- Regiel, regle – określenie wywodzące się z gwary górali podhalańskich, oznaczające „las rosnący na stromym stoku”. Mimo ludowej genezy słowo przeniknęło szeroko do słownictwa nauk przyrodniczych. W ramach piętrowego układu roślinności górskiej wyróżnia się leśne piętro reglowe, dzielące się na regiel dolny, będący naturalnym siedliskiem buka i jodły, oraz regiel górny gdzie przeważa świerk pospolity. Górna część regla górnego to tzw. górna granica lasu, w którym las przechodzi w piętro kosodrzewiny. ↩︎
Przeczytaj więcej o Babiogórskim Parku Narodowym: bgpn.gov.pl
Fotografia tytułowa: Javor357, CC BY 3.0 DEED via Wikimedia Commons, zdjęcie zostało wykadrowane
/fundacjabos